Một số điểm mới trong điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024
Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 được tiến hành giữa hai kỳ của Tổng điều tra dân số, cuộc điều tra năm nay cũng có một số điểm mới so với kỳ điều tra trước, cụ thể như sau:
Tổ trưởng Tổ công tác cấp tỉnh giám sát tại thị xã Quế Võ
Thứ nhất, kết quả Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 (viết gọn là DSGK năm 2024) góp phần thực hiện Đề án 06. Ngày 06/01/2022, Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Đề án 06) theo Quyết định số 06/QĐ-TTg. Đề án 06 giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) thực hiện nhiệm vụ thống kê, phân tích dân số, bảo đảm nhanh chóng, chính xác, tiết kiệm chi phí nhà nước. Kết quả của Điều tra DSGK năm 2024 góp phần thực hiện nhiệm vụ này của Tổng cục Thống kê.
Thứ hai, đối tượng điều tra có sự thay đổi, trong các cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở đã thực hiện cũng như các cuộc điều tra biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình hằng năm, đối tượng điều tra của cuộc điều tra chỉ bao gồm người có quốc tịch Việt Nam. Tuy nhiên, khác với cuộc điều tra trước đó, đối tượng điều tra của Điều tra DSGK năm 2024 là hộ dân cư và nhân khẩu thực tế thường trú của hộ dân cư, không bao gồm những người đang sống trong khu vực quản lý riêng của quân đội và công an.
Bên cạnh đó, trong cuộc điều tra DSGK năm 2024 lần này, người có quốc tịch nước ngoài lần đầu tiên được đưa vào là đối tượng điều tra, nhằm bảo đảm các tiêu chuẩn thống kê và khuyến nghị của quốc tế về thống kê dân số, cũng như thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững để "không ai bị bỏ lại phía sau". Công tác thu thập thông tin đối với người nước ngoài được quy định cụ thể như sau:
Đối với hộ có người nước ngoài sống cùng người Việt Nam: Thu thập các thông tin như đối với người Việt Nam (trường hợp người nước ngoài nghe và nói được tiếng Việt: Phỏng vấn trực tiếp người nước ngoài; trường hợp người nước ngoài không thể nghe và nói được tiếng Việt: Hỏi thông tin về người nước ngoài qua người Việt Nam sống cùng trong hộ).
Đối với hộ chỉ bao gồm người nước ngoài: Sử dụng phiếu dành riêng cho người nước ngoài chỉ gồm 10 câu hỏi để thu thập thông tin về giới tính, tuổi, quốc tịch, nơi sinh, tình trạng di chuyển, tình trạng nhà ở của hộ (phiếu điều tra được dịch ra 6 ngôn ngữ (Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản) để phù hợp nhất với hộ người nước ngoài được chọn).
Thứ ba, Điều tra DSGK năm 2024 là cuộc điều tra chọn mẫu, thực hiện trên phạm vi toàn quốc, có quy mô mẫu lớn. Dàn chọn mẫu sử dụng trong Điều tra DSGK năm 2024 là dàn mẫu tổng thể của Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019. Điều tra DSGK năm 2024 có cỡ mẫu 20% địa bàn điều tra của cả nước (tương đương 39.340 địa bàn), mẫu được chọn ở tất cả các huyện với quy mô mẫu đảm bảo các chỉ tiêu về quy mô dân số được đại diện đến cấp huyện (khoảng trên 1,1 triệu hộ mẫu). Do đó, quy mô mẫu của Điều tra DSGK năm 2024 là khá lớn.
Thứ tư, phương pháp thu thập thông tin trong Điều tra DSGK năm 2024 lần này kết hợp cả trực tiếp và gián tiếp: Điều tra DSGK năm 2024 thu thập thông tin đối với đối tượng điều tra là người nước ngoài ngoài. Do đó, ngoài phương pháp thu thập thông tin phỏng vấn trực tiếp như các cuộc điều tra trước đây, Điều tra DSGK năm 2024 còn kết hợp phương pháp gián tiếp, áp dụng đối với những hộ mà toàn bộ thành viên là người nước ngoài, không giao tiếp được bằng tiếng Việt.
Thứ năm, sử dụng kết hợp công cụ thu thập thông tin là phiếu điều tra điện tử và phiếu điều tra in trên giấy: Điều tra DSGK năm 2024 sử dụng phiếu điều tra điện tử cài đặt trên thiết bị di động là chính. Bên cạnh đó còn sử dụng phiếu điều tra in trên giấy để gửi đến hộ kèm Thư gửi hộ đối với những hộ mà toàn bộ thành viên là người nước ngoài, không giao tiếp được bằng tiếng Việt.
Ngoài ra còn một số điểm mới liên quan đến an toàn, bảo mật thông tin, xử lý, tích hợp kết quả và một số khâu khác của cuộc điều tra. Để chỉ đạo triển khai thực hiện cuộc điều tra quan trọng này, các tổ công tác đã được thành lập ở cấp Trung ương và cấp tỉnh với thành phần là ngành Thống kê, các bộ, sở ngành liên quan như: Công an, Y tế, Tư pháp, Xây dựng, Lao động Thương bình và Xã hội./.
Khổng Văn Thắng
